نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری برنامه‌ریزی درسی، عضو هیئت‌علمی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران، ایران.

چکیده

این پژوهش به ارزشیابی کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای پایه دهم از منظر مهارت‌های سواد اطلاعاتی مدل حل مسأله-ی شش مهارت بزرگ پرداخته است. پژوهش از نظر هدف کاربردی، با توجه به نظرسنجی از معلمان پیمایشی و با توجه به تحلیل محتوا توصیفی بوده است. جامعه آماری محتوای کتاب درسی تفکر و سواد رسانه‌ای پایه دهم سال تحصیلی 97-96 و 332 نفر معلمان درس تفکر و سواد رسانه‌ای ناحیه 4 آموزش و پرورش شهر کرج بودند که با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه‌گیری خوشه‌ای 180 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری داده‌ها فرمهای بررسی و پرسش‌نامه محقق ساخته بودند که روایی محتوایی آن‌ها توسط ده نفر از متخصصان موضوعی تأیید شد. پایایی فرم بررسی با استفاده از فرمول ویلیام اسکات 6/96 و پرسش‌نامه از طریق آلفای کرونباخ 78/0 برآورد شد. برای تحلیل داده‌ها، از درصد فراوانی، میانگین ، برای بررسی توزیع نرمال داده‌ها آزمون کولموگروف اسمیرنوف و آزمون t تک نمونه‌ای استفاده شد. یافته‌های پژوهش تحلیل محتوای کتاب نشان داد،: مهارت استفاده از اطلاعات دارای کمترین و مهارت ارزیابی دارای بیشترین امتیاز می‌باشد و به مهارت‌های توصیف مسأله تعریف کار و وظیفه؛ راهبردهای جستجوی اطلاعات؛ مکان‌یابی و دسترسی به اطلاعات اصلاً نپرداخته است. از دیدگاه معلمان به مهارت توصیف مسأله، تعریف کار و وظیفه کمترین و به مهارت ارزیابی به بیشترین میزان توجه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Content Analysis of Tenth Grade Media literacy and Thought from the Perspective of six major problem solving information literacy skill

نویسنده [English]

  • nayereh shahmohammadi

faculty of organization for educational research and planning

چکیده [English]

This research was content analysis of the 10 grade media literacy and thought textbook from the perspective of six major problem solving information literacy skills .In this research content analysis and survey methods were used . The statistical population consisted of the content of the 10th grade thought and media literacy textbook in 2018 and 332 teachers of media literacy. The sample were thought text book and 180teachers whom were selected using Cochran formula and cluster sampling method. Data collection tools were two researcher made tools : a checklist and a questionnaire whose content validity was confirmed by ten subject specialists and their reliability were estimated by William Scott's formula (96.66) and Cronbach's alpha (0.78). For data analysis, frequency percentage, mean, Kolmogorov-Smirnov test and one-sample t-test were used. The findings showed: The use of information had the lowest score and the evaluation skills had the highest score . In the text book , to the ability to describe the task and task definitions; information search strategies; locating and accessing information was not paid attention at all. From the teachers' point of view, the task of describing the problem and defining the task has been given the least attention, and the skill of evaluation has given the most attention.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Content Analysis
  • Thinking and Media Literacy Book
  • Tenth Grade
  • Information Literacy Skills
  • Problem Solving Model of the Big Six
ابراهیم پور، مریم، سبحانی نژاد، مهدی و شایسته، اقدس. (1393). اهمیت توسعه توانایی سواد اطلاعاتی با تأکید بر ملاحظات اجرای فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزشی کشور. فصلنامه نظام‏ها و خدمات اطلاعاتی، 3(2)، 1-14.
ابراهیمی درچه، الهه، چشمه سهرابی، مظفر و نیستانی، محمدرضا. (1395). تحلیل محتوای کتاب‏های درسی دوره متوسطه ایران با رویکرد سواد اطلاعاتی. فصلنامه تعلیم و تربیت، 32(125)، 169-200.
ایران‏نژاد، پریسا، رونقی، سیمین و شاه‏محمدی، نیره. (1390). تحلیل محتوای کتاب‏های درسی (1) با تأکید بر کتاب‏های درسی دوره ابتدایی. کرج: سرافراز.
پریرخ، مهری. (1394). آموزش سواد اطلاعاتی: مفاهیم، روش‏ها و برنامه‏ها. تهران: کتابدار.
حیدری همت‏آبادی، زهرا. (1385). شناسایی میزان توجه به سواد اطلاعاتی در درس‏نامه‏های علوم تجربی دوره ابتدایی. پایان‏نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه‏ریزی درسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان.
رهبرنودهی، نسیبه، نیک مقدم حجتی، ساناز و سلیمانی روزبهانی، فاطمه. (1394). تعیین عوامل مؤثر بر آسیب‏های فضای مجازی و راهکارهای مقابله با آن، در دانش‏آموزان ایرانی (مطالعه موردی: دانش‏آموزان مقطع متوسطه و پیش‏دانشگاهی مدارس ناحیه 1 کرج). دومین همایش بین‏المللی مدیریت و فرهنگ توسعه. تهران: مؤسسه سفیران فرهنگی مبین
عرب شاهی، ملیحه، سیف نراقی، مریم و نادری، عزت‏الله. (1395). بررسی میزان توجه به مهارت‏های سواد اطلاعاتی در کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی نظام آموزش‏وپرورش ایران. دو فصلنامه علمی-پژوهشی تفکر و کودک، 7(1)، 55-81.
عینی، اکرم. (1394). سواد اطلاعاتی در مراکز یادگیری مدرسه. تهران: مؤسسه فرهنگی منادی تربیت.
کاشی نهنجی، وحیده. (1390). سواد اطلاعاتی در مدارس. تهران: کتابدار.
کیانی، حسن، تاجداران، منصور و پویا، کاترین. (1395). بررسی تأثیر تحصیلات والدین در ارتقاء سطح سواد اطلاعاتی دانش‏آموزان مقطع پیش‏دانشگاهی مدارس دولتی و غیردولتی منطقه 2 شهر تهران 91-1390. فصلنامه دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‏رسانی و فناوری اطلاعات)، 9(32)، 81-88.
لطفی ماهر، ناهید و درتاج، فریبرز. (1390). میزان توجه به سواد اطلاعاتی در درس‏نامه‏های بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی. فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 6(23)، 110-131.
محسنی، سمیه. (1387). شناسایی میزان توجه به سواد اطلاعاتی در درس‏نامه‏های علوم تجربی و اجتماعی دوره راهنمایی. پایان‏نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه‏ریزی درسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان.
مرادی، انیسه و اخوان تفتی، مهناز. (1392). بررسی رضایت دانش‏آموزان دوره متوسطه نظری از انتخاب رشته خویش و عوامل مؤثر بر آن. فصلنامه روان‏شناسی تربیتی، 9(28)، 121-138.
ملکی، حسن. (1382). مبانی برنامه‏ریزی درسی آموزش متوسطه. تهران: سمت.
 میرحسینی، زهره و شعبانی، احمد. (1393). مبانی و روش‏های آموزش سواد اطلاعاتی. تهران: سمت.
نظری، مریم. (1385). سواد اطلاعاتی. تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
نیلی، ترزا. (2006). سنجش سواد اطلاعاتی با استفاده از ابزارها و تکالیف استاندارد. (ترجمه علی‏اکبر خاصه و رحیم علیجانی، 1389). تهران: چاپار.
References
Chu, S. K. W. (2012). Assessing information literacy: A case study of primary 5 students in Hong Kong. School Library Research, 15, 1–24.
Kong, S. C. (2008). A curriculum framework for implementing information technology in school education to foster information literacy. Computers & education51(1), 129-141.
Ngo, H. T., Walton, G., & Pickard, A. (2016) Teaching and Learning Information Literacy in Upper Secondary Schools in Vietnam. In The Fourth European Conference on Information Literacy (ECIL) (P. 113).
Rambousek, V., Štípek, J., Procházka, J., & Wildová, R. (2014). Research on ICT literacy education in primary and lower secondary schools in the Czech Republic. Procedia-Social and Behavioral Sciences141, 1263-1269.