نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شراره صادقی ¹
• فرنوش اعلامی ²
• غلامرضا شمس ³
• اباصلت خراسانی ³

¹ دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه شهیدبهشتی تهران

² استادیار دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهیدبهشتی تهران

³ دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شیهدبهشتی تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تحلیل مضمون مطالعات مرتبط با شایستگی دیجیتال معلمان با رویکردی نظام‌مند به‌منظور شناسایی وضعیت موجود، عوامل مؤثر و راهکارهای ارتقاء آن است. جامعه پژوهش شامل 41 مقاله علمی داخلی و خارجی منتشرشده در بازه زمانی سال‌های 2015 تا 2025 بود که با استفاده از روش تحلیل مضمون کیفی و با بهره‌گیری از نرم‌افزار MAXQDA مورد بررسی قرار گرفتند. فرایند کدگذاری شامل سه مرحله کدهای اولیه، کدهای فرعی و مضامین نهایی بود. یافته‌ها در پاسخ به سه سؤال پژوهشی حاکی از آن است که سطح شایستگی دیجیتال معلمان در اغلب مطالعات در حد متوسط ارزیابی‌شده و ضعف‌هایی به‌ویژه در ابعاد «توانمندسازی یادگیرنده» و «مشارکت حرفه‌ای» مشاهده می‌شود. عوامل مؤثر بر این شایستگی در دو دسته فردی (نظیر خودکارآمدی، نگرش نسبت به فناوری و تجربه حرفه‌ای) و سازمانی (نظیر زیرساخت‌ها، سیاست‌گذاری و حمایت مدیران) دسته‌بندی شدند. همچنین راهبردهای ارتقاء شایستگی دیجیتال شامل آموزش‌های حرفه‌ای مستمر، استفاده از چارچوب‌های استاندارد نظیر DigCompEdu و بومی‌سازی آن‌ها متناسب با بافت فرهنگی کشورها گزارش گردید. نتایج این تحلیل نشان می‌دهد که ارتقاء پایدار شایستگی دیجیتال معلمان نیازمند برنامه‌ریزی در سه سطح فردی، نهادی و ساختاری است؛ به‌گونه‌ای که فناوری به بخشی از هویت حرفه‌ای معلمان در تدریس و آموزش تبدیل شود، نه صرفاً ابزاری جانبی در فرایند تدریس.

کلیدواژه‌ها

• شایستگی دیجیتال
• معلمان
• تدریس
• فناورانه
• تحلیل مضمون

عنوان مقاله [English]

Teachers' digital competence and technology-enabled teaching: A content-based analysis

نویسندگان [English]

• Sharareh Sadeghi ¹
• Farnoosh Alami ²
• Gholamreza Shams ³
• Abasalt Khorasani ³

¹ PhD student in Educational Management, Shahid Beheshti University, Tehran

² Assistant Professor, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran

³ Associate Professor, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shihed Beheshti University, Tehran

چکیده [English]

The aim of the present study is to analyze the content of studies related to teachers' digital competence with a systematic approach in order to identify the current situation, effective factors and solutions for its improvement. The research population consisted of 41 domestic and foreign scientific articles published between 2015 and 2025, which were examined using the qualitative content analysis method and MAXQDA software. The coding process consisted of three stages: primary codes, sub-codes and final themes. The findings in response to the three research questions indicate that the level of teachers' digital competence is assessed as average in most studies and weaknesses are observed, especially in the dimensions of "learner empowerment" and "professional participation". The factors affecting this competence were categorized into two categories: individual (such as self-efficacy, attitude towards technology and professional experience) and organizational (such as infrastructure, policy-making and support from managers). Strategies for improving digital competence, including continuous professional training, the use of standard frameworks such as DigCompEdu, and their localization to suit the cultural context of the countries, were also reported. The results of this analysis show that the sustainable improvement of teachers' digital competence requires planning at three levels: individual, institutional, and structural, so that technology becomes part of teachers' professional identity in teaching and learning, not just a side tool in the teaching process.

کلیدواژه‌ها [English]

• Digital competence
• teachers
• teaching
• technological
• content analysis