نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه محقق اردبیلی

3 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه محقق ارذبیلی

4 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

با توجه به این که هدف پژوهش حاضر توصیف، تحلیل و ترکیب تحلیل‌های ارائه شده در زمینه‌ی نقش کاربست فاوا در جریان آموزش ‌و یادگیری بر پیشرفت تحصیلی فراگیران است، روش این پژوهش فراتحلیل است. جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر را آثار مکتوب اعم از پایان‌نامه‌ها و مقالات مندرج در سایت‌های علمی ایران داک، مگ ایران، اس.آی.دی ، نورمگز و برخی از مقالات نمایه شده در مجلات در بین سال‌ها‌ی 94-87 تشکیل داده است، که از بین آثار انجام شده 57 پژوهش انتخاب و بعد از بررسی‌های انجام شده 36 پژوهش به دلیل دارا بودن اطلاعات لازم برای بررسی برگزیده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با کمک دو نرم افزار فراتحلیل و اکسل صورت گرفته است. به منظور بررسی آماری در بخش آمار توصیفی از فراوانی و درصد فراوانی و در بخش آمار استنباطی برای محاسبه اندازه اثر از g هگز و مدل اثرات ثابت و اثرات تصادفی، و جهت ترکیب اندازه اثرها از روش ترکیب احتمالات t واینر استفاده گردید. یافته‌های پژوهش در بخش آمار توصیفی نشان می‌دهد، بیشترین مقالات از بین سال‌های 91-92 انتخاب شده‌اند. در بخش آمار استنباطی نیز نتایج نشان از سوگیری انتشار مطالعات اولیه دارند. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد که اندازه اثر تمامی پژوهش‌ها به جز یک پژوهش در سطح 05/0 معنی‌دار می‌باشند، بنابراین بین فناوری اطلاعات و ارتباطات با پیشرفت تحصیلی فراگیران رابطه معناداری وجود دارد. این مطلب مؤید نقش مؤثر فاوا بر پیشرفت تحصیلی فراگیران در صورت کاربرد اصولی آنها در مدارس و دانشگاه‌ها می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Meta- analysis of the application of ICT in teaching and learning on studentʼs academic achievement.

نویسندگان [English]

  • zahra bigdeli 1
  • mehdi moeinikia 2
  • adel zahed babolan 3
  • ali khalegh khah 4

1 Graduate of Mohaghegh Ardabili University

2 Associate Professor, Department of Educational Sciences, Mohaghegh Ardabili University

چکیده [English]

the purpose present research, analysis and synthesis analysis presented in the context of the application of ICT in teaching and learning is based on learners' academic performance, this research method is meta-analysis. The population scientific for this study constitue of the written works such as theses and articles in sites irandoc, magiran, sid and noormagz and some papers in indexed journals between years 87-94, that between the done works, 57 research chosed and after studies 36 research were chosen because they have necessary information to review. Data analysis was performed with the help of two soft ware CMA2 & EXCEL. In order to static study in descriptive statistics action used of frequency and percent frequency and in ferential static section, to calculate effect size used of hex and fixed effect and random effect model and in order to combination effects size were used of t vainer possible combination method. The findings of the descriptive statistics section show that most of the articles were selected from 91-92 years. In the inferential statistics section, the results also show a bias towards the initial studies. The results also show that the effect size of all studies except one is significant at the level of 0.05, so there is a significant relationship between ICT and academic achievement of learners. This confirms the effective role of ICTs in students' academic achievement if they are applied principally in schools and universities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-analysis
  • ICT
  • Teaching and learning
  • Academic achievement
احمدی، م.، فلاح، و. و میرزا خانی، س. (1390). مقایسه تأثیر آموزش چندرسانه‌ای تعاملی با چندرسانه‌ای غیرتعاملی بر میزان‌ یادگیری دانش‌آموزان ابتدایی، فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 1(4)، 117-129.
ادیب، یوسف؛ راد سلیمانی، لیلا؛ عظیمی، محمد. (1394). تأثیر هوشمند سازی مدارس در تعامل با نگرش به فناوری اطلاعات و ارتباطات بر ارتقاء فرایند ‌یاددهی ‌یادگیری و خودکارآمدی تحصیلی، فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزش، سال ششم، شماره‌ی اول، 41-21.
امیری، صدیقه. (1393). بررسی تأثیر استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات نوین بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در درس فیزیک دوره دوم متوسطه، ماهنامه سراسری رسانه‌های نوین و آموزش، سال اول، شماره‌ی سوم، 23-17.
آصفی‌املشی، ر. (1388). شاخص‌های کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش‌وپرورش ایران و جهان. تهران: ورای دانش.
بخشایش، علیرضا؛ جسمانی، سیده سمانه؛ افشانی، سید علیرضا. (1393). بررسی تأثیر مدارس هوشمند بر اضطراب رایانه، خودتنظیمی‌ و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی و مقایسه‌ی آن با مدارس غیرهوشمند، فصلنامه ‌اندیشه‌های نوین، دوره‌ی یازدهم، شماره‌ی دوم، 48-33.
 البرزی، شهلا؛ سیف، دیبا. (1393). بررسی رابطه باورهای انگیزشی، راهبردهای یادگیری و برخی از عوامل جمعیتی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان در درس آمار، مجلهعلوماجتماعیوانسانی، دانشگاه شیراز، شماره 12.
تقوایی، سعید؛ زحمتکش، ناصر. (1384). فناوری اطلاعات در اروپا، تهران، انتشارات گل‌واژه.
توکلی دیزیچه، ایرج؛ کریمی ‌علویجه، مهدی. (1394). بررسی کاربست فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند مهارت‌آموزی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، سازمان فنی حرفه‌ای، تهران.
حاج مؤمنی، شیرین؛ وطن‌خواه اعظم. (1392). تأثیر آموزش چندرسانه‌ای بر عملکرد و رغبت تحصیلی دانش‌آموزان نسبت به درس زبان انگلیسی، مجموعه مقالات همایش ملی فناوری‌های نوین در تعلیم و تربیت، اداره کل آموزش‌وپرورش، اصفهان. 204- 192.
حسن پور، معصومه. (1393). تأثیر فناوری‌های نوین بر بهره‌وری آموزشی معلمان آموزش‌وپرورش مازندران، ماهنامه سراسری رسانه‌های نوین و آموزش، سال اول، شماره‌ی دوم، 28-19.
حسینی، عباس؛ معینی‌کیا، مهدی؛ فرج‌اللهی، مهران؛ رجبی، حسن‌علی. (1392). امکان‌سنجی آموزش درس کامپیوتر در دوره‌ی ابتدایی، مجموعه مقالات همایش ملی فناوری‌های نوین در تعلیم و تربیت، اداره کل آموزش‌وپرورش، اصفهان. 108- 92.
خدادادحسینی، سید حمید؛ فتحی، سعید. (1390). بررسی ارتباط بین آمادگی الکترونیکی کشور و اثربخشی کاربرد فناوری اطلاعات در بنگاه‌ها با رویکرد فراتحلیل، فصلنامه مدیریت فناوری اطلاعات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، دوره سوم، شماره 8، 81-96.
خلخالی، علی؛ شکیبایی، زهره؛ آندش، مهدی. (1390). فراتحلیل اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد حرفه‌ای معلمان. فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، دوره‌ی اول، شماره 3، 165-181.
دائی‌زاده، حسین؛ حسین زاده، بابک؛ غزنوی، محمدرضا. (1389). بررسی نقش (ICT) بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی گرمسار، سال چهارم، شماره 4، 97 ـ 81.
درتاج، فریبرز؛ لک پور، الهام؛ بهلولی، علی. (1392). بررسی میزان تأثیر مدارس هوشمند استان لرستان بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع متوسطه، نشریه فناوری آموزشی، جلد هشتم، شماره‌ی دوم، 141-123.
دلاور، علی. (1385). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران، نشر ویرایش. ‌‌
دلاورپور، محمدآقا. (1388). پیش‌بینی آگاهی فراشناختی و پیشرفت تحصیلی براساس جهت‌گیری هدف پیشرفت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، شیراز.
دلیر ناصر، نرگس، حسینی نسب، سید داود. (1394). بررسی مقایسه‌ای پیشرفت تحصیلی و انگیزه پیشرفت در دانش‌آموزان ابتدایی مدارس عادی و هوشمند شهر تبریز، فصلنامه علوم تربیتی، آموزش و ارزشیابی، شماره‌ی 29، 42-31.
ذوقی پور، عباس؛ غفاری، صمد. (1384). مدارس چندرسانه‌ای گامی به‌سوی مدارس در آموزش‌وپرورش، مجموعه مقالات اولین کنفرانس IT هوشمند، سازمان آموزش‌وپرورش، یزد.
زمانی، بی‌بی عشرت؛ سعیدی، ذوالفقار؛ عابدی، احمد. (1390). اثربخشی و پایداری تأثیر استفاده از چندرسانه‌ای‌ها بر خودتنظیمی ‌و عملکرد تحصیلی درس ریاضی سال اول دبیرستان، مجله رویکردهای نوین آموزشی، شماره‌ی چهاردهم، 22-1.
سراجی، فرهاد؛ سیفی، آتنا. (1393). بررسی نقش مهارت‌های یادگیری الکترونیکی بر رضایت و موفقیت تحصیلی دانشجویان مجازی، مجله فناوری آموزش و یادگیری، سال اول، شماره‌ی دوم، 81-57.
 سلیمان پور، جواد؛ خلخالی، علی؛ رعایت کننده فلاح، لیلا. (1389). تأثیر روش تدریس مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در‌ ایجاد ‌یادگیری پایدار درس علوم تجربی سال سوم راهنمایی، فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، دوره‌ی اول، شماره‌ی دوم، 93-86.
سیاری، حبیب‌الله؛ لطفی پور، پیمان؛ کاظم پور، اسماعیل. (1391). تأثیر آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه عدالت آموزشی، فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، سال هشتم، شماره‌ی بیست و سوم، 25-1.
شاه‌محمدی، غلام‌رضا؛ محمدی مقدم، یوسف؛ عنایتی، علی. (1389). بررسی نقش فناوری اطلاعات در بهبود آموزش دانشگاه علوم انتظامی، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، دوره‌ی پنجم، شماره‌ی دوم، 250-228.
شریفی، اصغر؛ محمد داودی، امیرحسین؛ اسلامیه، فاطمه. (1391). رابطه میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات با عملکرد دبیران در فرایند ‌یاددهی و یادگیری، فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، دوره‌ی دوم، شماره‌ی چهارم، 167-145.
صادقی، سارا. (1388). بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر پیشرفت و انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان سال سوم راهنمایی شهر دارب در سال تحصیلی 88-87، پایان‌نامه­ی کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتی گرایش برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت.
صادقی، طیبه؛ امانی، وحید. (1394). تأثیر چندرسانه‌ای آموزشی بر یادگیری درس ریاضی پایه ششم ابتدایی دبستان‌های شهرستان بجنورد در سال تحصیلی 95-94، مجموعه مقالات ملی مدارس هوشمند و تعلیم و تربیت، خراسان شمالی، 334-325.
صدرالدین، ستاری؛‌یوسف، نامور؛ حاج نظری، یوسف. (1391). رابطه میزان آشنایی و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر هریس، فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، دوره‌ی سوم، شماره‌ی دوم، 103- 85.
ضامنی، فرشیده؛ سحر، کاردان. (1389). تأثیر کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری درس ریاضی، فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال اول، شماره‌ی اول، 38-24.
عارضی، سوزان؛ شهبازی، محمد؛ شهبازی، مهرداد. (1392). بررسی نقش فنّاوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی در محیط آموزشی، مجموعه مقالات همایش ملی فناوری‌های نوین در تعلیم و تربیت، اداره کل آموزش‌وپرورش، اصفهان. 128- 109.
عسگری، اعظم؛ شکری کهی، مریم؛ کمالی محمد زاده، فریده. (1394). بررسی تأثیر تکنولوژی بر یادگیری ‌و یادداری درس ریاضی، سومین کنفرانس ملی روانشناسی و علوم رفتاری، تهران.
عقیلی، مجتبی؛ فتوحی نیا، مریم. (1392). بررسی تأثیر فناوری هوشمند (کلاس‌های مجهز به تخته هوشمند) بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر دبیرستان نمونه شهرستان گنبدکاووس، دانشگاه پیام نور واحد بین‌الملل، دانشکده علوم انسانی، دوحه‌ی قطر.
غمین، خجسته؛ نوروزی، داریوش. (1391). تأثیر چندرسانه‌ای بر میزان ‌یادگیری ‌و یادداری درس لوحه نویسی فارسی، فصلنامه روانشناسی تربیتی، شماره‌ی 24، 142-119.
فراهانی، ابوالفضل؛ زارعی، مریم؛ شریفیان، اسماعیل. (1387). فناوری اطلاعات و رابطه‌ی آن با عملکرد تحصیلی و آینده‌ی شغلی دانشجویان تربیت‌بدنی. ‌‌مطالعه موردی: دانشگاه کرمان، فصلنامه المپیک، سال هفدم، شماره‌ی دوم، 112-101.
قاسمی، مریم. (1388). تأثیر استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) بر میزان ‌یادگیری و سواد اطلاعاتی دانش‌آموزان دختر پایه سوم راهنمایی در درس علوم تجربی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌معلم، تهران.
قربانی زاده، وجه اله؛ حسن‌نانگیر، سید طه. (1392). راهنمای کاربردی فراتحلیل با نرم‌افزار CMA2، تهران: نشر جامعه‌شناسان.
قربانی‌زاده، وجه‌الله؛ حسن‌نانگیر؛ سید طه؛ رودساز، حبیب. (1392). فراتحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری اطلاعات در ایران، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت در ایران. دوره‌ی 17، شماره 2، 177-196.
قندالی، زهرا؛ ضرابیان، فروزان، ضرابیان؛ فتانه، حسنی جعفری؛ تاجیک فیلستان، حسن. (1393). تأثیر استفاده از نرم‌افزار کیف الکترونیکی بر انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه، فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال پنجم، شماره‌ی دوم، 160-141.
کاظم پور، اسماعیل؛ غفاری، خلیل؛ هدایتی، فرشته. (1390). طراحی برنامه درسی فاوا و بررسی اثربخشی آن بر عملکرد دانش‌آموزان دوره متوسطه، فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال اول، شماره‌ی سوم، 65-44.
کیاسی، حمیرا. (1386). راهکارهای توسعه فناوری اطلاعات در آموزش‌وپرورش، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، شماره 15.
ماشینی، جمیله. (1390). عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی،فصلنامهتعلیمو تربیت، شماره 8.
مشهدی سری، فرشته؛ عطایی، غلام‌رضا. (1391). تأثیر آموزش مبتنی بر وب نمرات درس فیزیک برای دانشجویان رشته رادیولوژی، فصلنامه پژوهش در آموزش علوم پزشکی، دوره‌ی پنجم، شماره‌ی اول، 66-61.
 ملکی، حسن. (1388). رویکرد تلفیقی به برنامه درسی، تهران، انجمن اولیا و مربیان.
منوچهری، سوران. (1393). تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر یادگیری درس جغرافیای دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطه شهر سروآباد، مجله آموزش جغرافیا، دوره‌ی سی‌ام، شماره‌ی اول، 57-48.
نجفی، حسین. (1387). تأثیر فناوری اطلاعات بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستان‌های شهر اردبیل، مجله پیک نور، شماره‌ی بیست و سوم، 93-82.
نیاز آذری، کیومرث؛ بهنام فر، رضا؛‌ اندی، صدیقه. (1391). تأثیر به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در ‌یادگیری دانش‌آموزان دوره‌ی ابتدایی، فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال دوم، شماره‌ی سوم، 43-31.
واصفیان، پروانه؛ نقش، سیمین. (1393). مقایسه‌ی یادگیری خود نظم بخش و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان مدارس عادی و هوشمند اصفهان، مجله پژوهش‌های برنامه درسی، انجمن مطالعات برنامه‌ی درسی ایران، دوره‌ی چهارم، شماره‌ی اول، 116- 103.
وطن‌خواه اعظم؛ حاج مؤمنی، شیرین. (1392). تأثیر آموزش فعال فناورانه درس شیمی ‌بر میزان یادگیری و انگیزش پیشرفت در دانش‌آموزان مقطع متوسطه، مجموعه مقالات همایش ملی فناوری‌های نوین در تعلیم و تربیت، اداره کل آموزش‌وپرورش، اصفهان.
هومن، حیدر علی. (1392). راهنمای عملی فراتحلیل در پژوهش علمی، چاپ سوم، تهران، انتشارات سمت.
Adeyemi, B. A. (2012). Effects of computer assisted instruction (CAI) on students’ achievement in social studies in Osun state, Nigeria. Mediterranean Journal of Social Sciences, 3(2), 269-277.
‌‌Basri, H. (2010). Digital divide in turkish primary schools: Sakarya sample. the turkish Online Journal of Educational technology, 9 (1).
Ben Youssef, A., & Dahmani, M. (2008). The Impact of ICT on student performance in higher education: direct effects, indirect effects and organizational change. Revista de Universida y Sociedad Del Conocimiento, 5(1), 45-56.
Breen, R. Lindsay, R. Jenkins, A. & Smith, P. (2001). the role ofinformation and communications technologies in a university learning environment. Studies in Higher Education, 26 (1), 95-114.
COX, M, et al. (1999). what factors support or prevent teachers form using ICT in their classrooms. 6 (9), 45 – 59.
Deryakulu, D. Buyukozturk, S., & Ozcinar, H. (2010). Predictors of academic achievement of student ICT teachers with different learning styles. International Journal of Human and Social Sciences, 5 (9). 567- 570.
Elliot, S. (2010). Multimedia in schools: A study of web-based animation effectiveness. Retrieved from http://center. uoregon. Edu.
Harrison, C., Cavendish, S., Comber, C., Fisher, T., Harrison, A., Haw, K., et al. (2014). ImpaCT2: The impact of information and communication technologies on pupil learning and attainment. ICT in Schools Research and Evaluation Serie 7. Covery: BECTA/London: DfES.
Jaschik, S. (2010). Educes constituent groups online and face to face discussions on topics of interest. Retrieved from http://www. educause. edu.
Little, J.H. Corcoran, J. & Pillai, V. (2008). Systematic Reviews and Meta-Analysis. Published by Oxford University Press.
Miker, F. (2011). The roles of information communication technologies in education review article with emphasis to the computer and internet. Ethiopian Journal of Education and Sciences, 6(2), 1-14.
Owusu, K. A., Monney, K. A., Appiah, J. Y., & Wilmot, E. M. (2010). Effects of computer-assisted instruction on performance of senior high school biology students in Ghana. Computers and education, 55(2), 904-910.
Sang, G. Valcke, M. Braak, J. V. & tondeur, Jo. (2010). Student teacher’s thinking processes and ICT integration: Predictors of prospective teaching behaviors with educational technology. Computers & Education, 54 (1), 103-112.